ประเภทของ สมาธิ - บุคคล ตามพุทธพจน์ (คำสอนพระอาจารย์ธรรมบาล 3 กันยายน 2558)







ต่อไปนี้จะได้เสริมหัวข้อธรรม สำหรับสมาชิกที่ใฝ่ในการศึกษาปฏิบัติ สติปัฏฐาน-ปฏิสัมภิทามรรค สืบไป

ประเภทของ สมาธิ - บุคคล ตามพุทธพจน์



     พระพุทธศาสนา นับเนื่องแต่ครั้งที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ทรงตรัสรู้สั่งสอนหมู่พุทธบริษัท เพื่อยังสัตว์ทั้งหลายให้พ้นจากห้วงแห่งบ่วงกรรม วัฏฏะสงสารของการเวียนว่ายตายเกิด

เมื่อระยะเวลาผ่านมา 2,300 กว่าปี เข้าสู่ยุคแห่งรัตนโกสินทร์ พุทธประสงค์ที่พุทธองค์ทรงตั้งไว้ในคำสั่งสอน ก็ถูกนักวิชาเกินกับนักบวชต่างศาสนา ปรับแปลงแต่งใหม่ อธิบายใจความสำคัญของพุทธศาสนาเสียจนฝั่นเฝือ ที่เหลือก็เกือบจะไร้ความสำคัญ บางแห่งบางตอนก็ไม่อาจสืบค้นต้นตอที่มาในจารจารึกใด ๆ ได้

ทำให้พุทธบริษัท และสาธุชน ผู้มีจิตใจใฝ่ในกุศลปฏิบัติ ที่จะก้าวเดินตามรอยบาทพระศาสดา ไม่อาจหาแนวทางที่ปรากฏตามพุทธพจน์อันจริงแท้นั้นได้ ทำให้การปฏิบัติเจริญภาวนาไม่อาจก้าวหน้า ปรากฏผลตามที่ได้กล่าวยกไว้เป็นอุทาหรณ์ในคัมภีร์ปกรณ์ต่าง ๆ ในพระไตรปิฏก

และเมื่อสอบถามเจ้าสำนักที่ตั้งตนเป็นอาจารย์ สอนสั่งภาวนา สมาธิ ก็มิอาจให้ความกระจ่างได้ ที่อธิบายก็ใช้อัตโนมติ(ความเห็นของตน) ที่ไม่อาจสืบค้นจากแหล่งใดได้ คล้ายกับเป็นคำสอนของศาสดาองค์ใหม่ ซึ่งส่วนใหญ่ล้วนเป็นเช่นนั้น โดยเฉพาะเกี่ยวกับเรื่องของแนวการปฏิบัติสมาธิภาวนา และ สภาวะ ฐานะ ของพระอริยบุคคล ที่พระพุทธองค์ทรงตรัสไว้นั้น หมายความว่าอย่างไร ?  แต่ละสำนักก็ตอบไปคนละทาง เป็นเหตุให้เกิดความสับสน ในหมู่สาธุชนผู้ใฝ่ปฏิบัติชอบทั่วไป

อนุสนธิ ดังกล่าวนั้น จึงขอยกความในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ รัตนสูตร มาให้สาธุชน พุทธบริษัทได้ใช้เป็นแนวทางค้นคว้า-ศึกษา เพื่อรักษาพระธรรมอันพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ดีแล้วนั้น ให้คงอยู่อย่างถูกต้อง ตรงตามความหมาย และพุทธประสงค์ของพระพุทธองค์สืบไป ข้อความในรัตนสูตรนั้นมีว่า ..


                     “..... พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ ตรัสสรรเสริญ
                         “สมาธิ” ใดว่าเป็นธรรมสะอาด ตรัสถึง
                         สมาธิใดว่าให้ผลโดยลำดับ
                        “สมาธิอื่น” ที่เสมอด้วยสมาธินั้น ไม่มี
                        นี้ เป็นรัตนะอันประณีตในพระธรรม
                       ด้วยสัจจะนี้ ขอให้มีความสวัสดี
                      “บุคคล ๑๐๘ จำพวก” ที่สัตบุรุษสรรเสริญ
                      ซึ่งจัดเป็นบุคคล ๔ คู่ เป็นสาวกของพระสุคต…”


ความหมาย : เพื่อใช้ในการอ้างอิง ศึกษา/สืบค้น (ข้อความในเครื่องหมายคำพูด ขีดเส้นใต้)

- สมาธิ ในที่นี้หมายถึง อริยสัมมาสมาธิ (ม.อุ. ๑๔/๑๓๖/๑๒๑) ที่เรียกว่า อานันตริกสมาธิ (สมาธิที่ให้ผลโดยลำดับ) เพราะเป็นสมาธิที่ให้ผลแน่นนอนตามลำดับ สามารถถอนกิเลสได้สิ้นเชิง (ขุ.ขุ.อ. ๖/๑๕๘)

- สมาธิอื่น หมายถึงรูปาวจรสมาธิและอรูปาวจรสมาธิ (ขุ.ขุ.อ. ๖/๑๕๙)

- บุคคล ๑๐๘ จำพวก มาจากระดับองค์ธรรมของพระอริยบุคคล ดังนี้


พระโสดาบัน ๓ จำพวก คือ (๑) เอกพีชี (๒) โกลังโกละ (๓) สัตตักขัตตุปรมะ

พระสกทาคามี ๓ จำพวก คือ (๑) ผู้บรรลุผลในกามภพ (๒) ผู้บรรลุผลในรูปภพ (๓) ผู้บรรลุผลในอรูปภพ

รวมพระโสดาบัน ๓ จำพวก และ พระสกทาคามี ๓ จำพวก

นับโดยปฏิปทา ๔ ประการ จึงได้บุคคล ๒๔ จำพวก (๖ x ๔ = ๒๔) รวมกับ พระอนาคามี ๔ ชั้น คือ ชั้นอวิหา ชั้นอตัปปา ชั้นสุทัสสา ชั้นสุทัสสี อีกชั้นละ ๕ จำพวก (๔ x ๕ = ๒๐) และ พระอนาคามีชั้นอกนิษฐคามีอีก ๔ จำพวก (๒๐ + ๔ = ๒๔) เป็นบุคคล ๔๘ จำพวก (๒๔ + ๒๔ = ๔๘) รวมกับ พระอรหันต์ ๒ จำพวก คือ (๑) สุขวิปัสสก (๒) สมถยานิก เป็นบุคคล ๕๐ จำพวก (๔๘ + ๒ = ๕๐) รวมกับพระอริยบุคคล ผู้ดำรงอยู่ในมรรค อีก ๔ จำพวก เป็นบุคคล ๕๔ จำพวก (๕๐ + ๔ = ๕๔)

บุคคลเหล่านี้มี ๒ ประเภท คือ ฝ่ายสัทธาธุระ ๕๔ จำพวก และฝ่ายปัญญาธุระ ๕๔ จำพวก จึงเป็นพระอริยบุคคล ๑๐๘ จำพวก (๕๔ + ๕๔ = ๑๐๘) (ขุ.ขุ.อ. ๖/๑๕๙-๑๖๐) นี้คือนัยโดยพิสดาร....(ปะคำทั้ง108 เม็ดนั้น ก็หมายถึงอุปกรณ์ที่ใช้ทำมนสิการนำไปสู่วิถีแห่งพระอริยบุคคลดังกล่าวนี้..ผู้บันทึก)


ส่วนนัยโดยย่อ ได้แก่ บุคคล ๘ จำพวก คือ

     (๑) พระโสดาบัน

     (๒) บุคคลผู้ปฏิบัติเพื่อทำให้แจ้งโสดาปัตติผล

     (๓) พระสกทาคามี

     (๔) บุคคลผู้ปฏิบัติเพื่อทำให้แจ้งสกทาคามิผล

     (๕) พระอนาคามี

     (๖) บุคคลผู้ปฏิบัติเพื่อทำให้แจ้งอนาคามิผล

     (๗) พระอรหันต์

     (๘) บุคคลผู้ปฏิบัติเพื่อทำให้แจ้งอรหัตตผล (ขุ.ขุ.อ. ๖/๑๖๐)


จากข้อมูลที่นำมาเป็นตัวอย่างนี้ เปรียบเสมือนแสงเทียนเล่มน้อยที่ส่องทาง ในความมืดเวิ้งว้างของรัตติกาลแห่งอวิชา
    แต่ก็เชื่อมั่นว่า อย่างน้อยก็จะนำไปสู่การค้นคว้าที่ถูกทางได้ในอนาคต
 
ด้วยเจตนาของสาธุชนที่เป็นกุศล ใคร่ศึกษา-ปฏิบัติ ขอความเจริญวัฒนาสถาพร ก้าวหน้าหน้าในการปฏิบัติ ให้ดวงตาเห็นธรรมอันสุนทร จงบังเกิดมีแก่ทุกท่านถ้วนทั่วกันเทอญ

  เจริญพร




สูตรร้อยลูกประคำ




สารบัญทั้งหมดจะอยู่ทางด้านขวามือของหน้า (ทุกหน้า) เวอร์ชันสำหรับเว็บ

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS